Sağlık problemlerinden doğacak maddi yükümlülüklerinin önüne geçebilmek için genel sağlık sigortası hayati bir role sahiptir. Türk vatandaşlarının hastanelerden hizmet almasını sağlayan bu sistem, aylık belirli bir prim ödendiğinde devreye girer.
Devlet tarafından yapılması zorunlu tutulan bu güvence için prim ödeme koşulları ilgili mevzuatlarda açıkça belirtilir. Bu süreçte kişinin genel sağlık sigortası (GSS) primini kendisi, işvereni, ebeveynleri ya da devlet ödeyebilir. Belirlenen prim tutarı ödenmediği taktirde kişi, devlete borçlanır ve kişisel birikimlerine devlet tarafından kısıtlamalar getirilebilir.
Genel Sağlık Sigortası’ndan Kimler Yararlanabilir?
Genel sağlık sigortasından yararlanmak isteyenler için herhangi bir ekonomik ya da sosyal statü aranmaz, ilgili şartları sağlayan herkes bu sağlık hizmetinden faydalanabilir. Buna göre genel sağlık sigortasından yararlanma şartlarını sağlayan gruplar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
-
BAĞ-KUR'lu ya da ücretli çalışanlar
-
Engellilik aylığı alan ya da 18 yaşını doldurmayan kişiler
-
Dul-yetim aylığı alan bireyler
-
65 yaş aylığı almakta olan bireyler
-
4C'ye tabii olan devlet memurları
-
Terörle Mücadele Kanunu'na göre aylığa sahip bireyler
-
Emekli aylığı alan kişiler
-
SGK'ya kaydı olanlar
-
İşsizlik ya da çalışma ödeneğinden faydalanan bireyler
-
Yurt dışında çalışıyorsa o ülkenin hizmetinden faydalanamayan kişiler
-
Şeref aylığını hak eden bireyler
Bunun yanında genel sağlık sigortası GSS sistemine dahil olmayan kişiler de vardır. Bu grupta yer alan kişiler aşağıdaki gibi listelenebilir:
-
Anayasa Mahkemesi'nin üyeleri ve bu meslekten emekli olanlar, aynı zamanda bu kişilerin aile bireyleri
-
Askerlik hizmeti gerçekleştiren erbaş, er ya da astsubay okulunda okuyan öğrenciler
-
Hükümlülüğü devam eden tutuklular
-
Yabancı ülkede çalışan ancak dışişleri sözleşmesiyle Türkiye'de çalışmak üzere görevlendirilen kişiler
-
Türk uyruklu olup başka bir ülkede oturma izni olan ya da o ülkenin hizmetinden yararlanan kişiler
-
Banka ve çeşitli meslek sendikalarına üye olan kişiler
GSS Genel Şartları Nelerdir?
Genel sağlık sigortası koşulları, yasalarda yer alan yükümlülükler ve kapsamında yer alan içeriklere göre belgeye dönüştürülür. Bu belge, poliçenin genel koşulları dikkate alınarak şekillenir ve gerekli yükümlülüklere ait her türlü bilgi yazılır. Bu doğrultuda GSS şartları aşağıdaki gibidir:
-
Mali, geçici ve son hükümlerin bulunması
-
İşverenle ilgili ya da yurt dışında tedavi görme yükümlülüklerini içermesi
-
Sağlık kartının düzenlenme koşulları
-
Poliçenin amaç, tanım, dayandığı maddeler ve kapsamının yer alması
-
Devlet hastaneleri dahilinde finanse edilen sağlık hizmetlerinin belirtilmesi
-
Refakatçi masrafı ve yol giderleri için poliçe kapsamında karşılanacak tutarların yazılması
-
Sevk hattı, katılım payı ya da acil durumların belirtilmesi
-
Denetleme yetkisinin sabit tutulması ve idari ölçekli yaptırımların neler olduğu
-
Dayanağı olmayan ya da rücu ödemelerin geri alınacağının yer alması
-
Sağlık hizmetlerinde istisna olacak durumlar ve ilave ücrete tabii olacak hallerin belirtilmesi
Genel Sağlık Sigortası Nasıl Yapılır?
Genel sağlık sigortası için kişinin bireysel olarak Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Kurumu’na ya da sosyal hizmetlere bizzat başvuru yapma şartı vardır. Bunun yanında online olarak e-Devlet üzerinden başvuru yapılarak takip edilebilir. Her ne kadar kişi, online başvuru yapmış olsa da başvurusunun tescillenmesi için Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Kurumu’na yine de gitmesi gerekir. Bu doğrultuda genel sağlık sigortası başvurusunda sırayla izlenebilecek adımlar aşağıdaki gibi verilebilir:
-
İlk aşamada ikametgahın yer aldığı muhtarlıktan genel sağlık sigortası başvuru formu temin edilir.
-
İkinci aşamada ise formda belirtilen boşluk alanlarının tam anlamıyla doldurulması gerekir.
-
Eksiksiz doldurulan formla beraber ikametgah belgesi, kimliğin fotokopisi alınarak vergi dairesine bildirilmesi üçüncü adımdır. Özellikle belgeleri ibraz ederken gelir testinin sonucu, gayrimenkul varsa tapusu ya da engelli kartı gibi dokümanların da teslim edilmesi gerekir.
-
Vergi dairesi evrakları inceledikten sonra resmi olarak onaylar ve devamında tüm dokümanlar kaymakamlığa teslim edilerek işlem tamamlanır.
-
GSS aktif olduktan sonra prim ödemelerinin PTT şubelerinden ya da SGK'nın anlaşmalı olduğu bankalardan aylık olarak yapılması gereklidir. Aylık prim ödemeleri yapıldığı taktirde sosyal güvence devam eder ve sağlık hizmetlerinden güvence devam ettiği sürece faydalanılır.
Genel Sağlık Sigortası Ne Kadar?
Genel sağlık sigortası GSS primi için ödenecek tutar her yıl güncellenir ve bu tutar belirlenirken asgari ücretin brüt tutarının %3'ü baz alınır. Ayrıca 2025 yılında asgari ücrete yapılan zam oranının %30 olması ödenecek prim tutarını da aynı oranda yükselmesini ifade eder. Buna göre 2025 yılında GSS aylık prim ödemesi yapmak isteyenlerin aylık 780,17 TL'yi yatırması gerekir. Bu tutarı ödeyen kişinin, hanede 18 yaş altı çocuklar gibi bakmak zorunda olduğu bireyleri varsa onlar da sağlık hizmetinden yararlanabilir.
Genel Sağlık Sigortası Borcu Nedir?
Genel sağlık sigortası borcu yasal düzenlemenin yürürlüğe girdiği 01.01.2012 tarihten sonra ödenmeyen primleri kapsar. Bu poliçenin yaptırılması zorunlu olduğu için 18 yaşını doldurmuş ve çalışmayan vatandaşlar için geriye dönük borçlar çıkabilir. Eğer kişi, iş yaşamına devam ediyorsa işveren çalışanın primini ödediği için borç durumu oluşmaz. Kişi işsizse ve dışarıdan brüt asgari ücretin %3'lük tutarını yatırıyorsa borçlanma ihtimali söz konusu değildir.
Genel Sağlık Sigortası Borcu Nasıl Ödenir?
Borç ödeme tarihi geçirilmediyse internet üzerinden ödeme işlemi yapılabilir. Bu noktada GSS prim borcu ödemesini yapmak için e-Devlet üzerinden aşağıdaki adımlar takip edilebilir:
-
e-Devlet portalına giriş yapan kişi, borç ödeme adımına geçmeden önce bireysel sayfasının ana ekranıyla karşılaşır.
-
İkinci adımda ise "Sosyal Güvenlik Kurumu Kart ile Prim Ödeme Uygulaması"nı arama sekmesine yazdığı takdirde doğrudan sayfaya yönlendirilir.
-
Yönlendirilen sayfada kişinin kimlik doğrulamasından geçmesi şarttır ve hemen sonrasında online ödeme yapabileceği sayfaya geçilir.
-
Banka kartı ya da kredi kartı ile online tahsil sayfası üzerinden ödeme yapılarak işlem sonlandırılabilir.
Bunun yanında alternatif olarak SGK İl Müdürlüğü, bankalar, PTT şubeleri ya da interaktif vergi dairesi üzerinden ödeme yapılabilir.
GSS Borcu Sorgulaması Nasıl Yapılır?
GSS borcu sorgulaması işlemini yapmak için kişinin online olarak T.C. kimlik numarası ve şifresiyle e-Devlet'e girmesi gerekir. Sonra arama butonuna 'GSS sorgulama' yazarak tescil durumunu ya da varsa borcunu öğrenebilir. GSS prim borcu sorgulama sayfasında ödenecek bir tutar görüntüleniyorsa bekletilmeden gerekli mercilere borç yatırılmalıdır.
GSS Prim Borcu Neden Çıkar?
Kanunun kesinleştiği 01.01.2012 tarihinden itibaren 18 yaşını doldurmuş; ancak işsiz olan kişilerin ödemediği primler borçlanma olarak çıkar. Bunun yanında lise öğrenimini tamamlayıp 20 yaş üstünü geçen ya da yükseköğretim öğrenimini görüp 25 yaşını geçen kişilerde de borçlanma süreci başlar. Tüm bu prim ödemesinden muaf tutulan ve borç yazılmayan kişilerde ise hanede kişi başına düşen gelirin brüt asgari ücretin 1/3'den az olması gerekir.
GSS Borcu Yapılandırma ile Ödenebilir mi?
Kişinin prim borcu birikmişse istediği zaman yapılandırma yaparak ödeyemez. Kişilerin devletin yapılandırma kanunu çıkarmasını takip etmesi gerekir. Bununla birlikte kişi devletin ilan ettiği tarihler arasında başvuru yaparsa yapılandırmadan yararlanabilir. Bu tarih aralıklarını kaçıran kişilerin, borcunu yapılandırarak ödemesi mümkün değildir.
GSS Borcu Ödenmezse Ne Olur?
Belirlenen prim tutarı ödenmezse borç olarak hesaba yazılır ve üzerine katlanarak borç birikir. Belirli bir süre sonra SGK borcu tahsil etmek için icra ya da haciz yoluna başvurur. Kişi, sahip olduğu mallara ya da parasına bir kısıtlama gelmesini istemiyorsa gecikmiş prim ödemesini yapması gerekir. Ayrıca prim borcu ödenmediği taktirde bireyler aşağıdaki durumlarla da karşılaşabilir:
-
Genel anlamda sosyal güvenceyi kapsayan diğer haklar devlet tarafından sınırlandırılabilir. Bu sınırlandırmanın yapılacağı alanlar arasında kişinin emeklilik süreci de vardır.
-
Kişi, sağlık hizmetinden yararlanamayacağı için acil bir sağlık problemi yaşadığında tedavi imkanları kendisine kapanır.
-
Uzun süre ödenmeyen borçların yapılandırılması da zorlaşır. Özellikle yapılandırma tarihlerinde başvuruyu kaçıran kişiler için ödenmesi güç bir meblağa dönüşebilir.
-
Uzun vadede borç ödemesi yapılmamışsa hukuki olarak yurt dışı çıkış yasağı da getirilebilir.